Hulp bij zelfdoding - de zaak Sybrandy nader bekeken

 ......euthanasie: menselijke beschaving of moord?  

 Dit jaar, 35 jaar na dato teken ik het verhaal op van een vrouw die haar vader verloor in 1980 na zichzelf te hebben beroofd van het leven, door hulp bij zelfdoding. Door niet-medici.

door Mathilde van Vliet 

De feiten 

Een 48 jarige man, lichamelijk gezond, gehuwd, drie kinderen (17, 15, 13 jaar), verkeerde op dat moment in 1980 in een periode van een (vitale!) depressie en was overspannen bij een fulltime job als leraar op een middelbare school. Hij zag het leven even niet meer zitten zoals hij dat wel vaker had gehad. Meestal ebden die gevoelens van gedeprimeerdheid wel weer weg door gesprekken met deze of genen. Daarna ging de man weer door met zijn actieve leven voor zijn gezin.
 

NVVE 

De Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie is op 23 februari 1973 opgericht door het echtpaar Sybrandy als reactie op de zaak Postma. Van een klein maar actief groepje in het Friese Vinkega groeide de NVVE uit tot een grote en veel geraadpleegde vereniging.

In 1980 kwamen de heer en mevrouw Sybrandy vaak in de media om de doelstellingen en activiteiten van hun vereniging breeduit uit te meten. De Sybrandy’s waren beiden géén geregistreerde medici en dus niet bevoegd tot het verstrekken van medicatie en dergelijke informatie, laat staan om mensen met lichamelijke/ psychische klachten door te verwijzen naar diverse adressen om te overlijden, zonder überhaupt meer te weten over de achtergrond van degene die om hulp verzocht. Eén van beiden werkte als maatschappelijk werker, maar was dus geen arts.
In januari 1980 verschenen zij beiden in KRO’s Brandpunt in een uitzending over hulp bij zelfdoding en werden er adviezen verstrekt hoe men op een pijnloze manier een einde aan het leven kon maken.  

Naast dat de NVVE actief was op het gebied van hulp bij zelfdoding en later een eigen website met gerelateerde onderwerpen kreeg, ontstonden er meerdere organisaties, waaronder Stichting De Einder, die zelfs zover ging dat zij lieden uitstuurden om aan het bed te gaan zitten van mensen die levensbeëindigende pillen hadden geslikt.

Stichting De Einder kon jarenlang ongestoord werken. Weliswaar is een medewerker veroordeeld tot een jaar voorwaardelijk wegens strafbare feiten op gebied van hulp bij zelfdoding. En ook in 2014 bestonden er problemen met een medewerker van Stichting De Einder. Toch bestaat deze stichting al sinds de jaren tachtig. Dankzij mensen als Sybrandy.

Om niet met de wet in botsing te komen zag de NVVE tot nu toe hiervan af, zij het dat het de voorzitter van deze stichting, de voormalige huisarts drs. R. Jonquière, wel spijt had dat zijn medewerkers deze dienst niet aan de “vrijwillig stervende” konden verlenen. 

Bij wet is geregeld dat hulp bij zelfdoding strafbaar is volgens artikel 294 van het Wetboek van Strafrecht met een gevangenisstraf van ten hoogste drie jaar.

De hierboven genoemde organisaties beijveren zich voor het doen verdwijnen van artikel 294.

In Zwitserland is hulp bij suïcide wel toegestaan. De Vereniging Dignitas beheert in Zürich een “zelfmoordhotel”. Sinds de oprichting in 1998 maakten meer dan honderd mensen gebruik van de faciliteiten van dit hotel, dat bijvoorbeeld naast een “sterfkamer” ook medicijnen voor dit doel beschikbaar stelt en tevens “hulpverleners” levert.

 

De suïcide

Na de uitzending van Brandpunt greep de eerder genoemde 48 jarige man de mogelijkheid aan zijn wens om daadwerkelijk uit het leven te stappen en zocht contact met het echtpaar Sybrandy op diezelfde avond.
Drie dagen na de uitzending vertrok hij zonder afscheid te nemen van zijn gezin.
Weer drie dagen later was hij dood.
Oorzaak van overlijden: overdosis Vesparax, een barbituraat dat alleen op recept verkrijgbaar was, in combinatie met sterke drank. Het middel was verstrekt door een apotheek in Basel, Zwitserland op aanwijzing van het echtpaar Sybrandy.
De echtgenote bleef ontredderd achter met 3 jonge kinderen in bovengenoemde leeftijd. 

De instructies tot zelfdoding

Volgens eigen aantekeningen in een soort van dagboek daags voor zijn dood was er één gesprek geweest met de Sybrandy's waarin informatie over de Vesparax werd verstrekt en waar het middel te halen was met de bijbehorende adviezen en handelingen om er zeker van te zijn dat het leven definitief zou eindigen.

Tevens werd hem op het hart gedrukt alle bewijsmateriaal, correspondentie en telefoonnummers te vernietigen, opdat uit niets zou blijken dat de Sybrandy’s erachter zouden zitten.

24 jaar later

We schrijven 2004 wanneer de dochter van deze man contact zoekt met enkele journalisten om bovenstaand verhaal te onderzoeken, maar geen enkel medium waagt zich eraan, daar er hoor en wederhoor moet worden toegepast bij het publiceren van dergelijk artikelen. Aangezien alle betrokken nabestaanden niet weer in deze zaak wilden worden meegetrokken, besloot de vrouw uit respect voor haar familieleden de zaak te laten rusten. 

In datzelfde jaar kwamen de emoties echter in alle hevigheid terug en herbeleefde zij de suïcide van haar vader, nadat zij langs de plaats was gereden in Limburg, waar hij de dodelijke overdosis slaappillen innam, om zo “een zachte dood” te sterven.
 

Euthanasie

In december 2004 kwam ter sprake vanuit het kabinet dat er ook euthanasie mogelijk zou moeten zijn voor mensen die (tijdelijk?) levensmoe waren.

Direct na het vernemen uit de media van deze schokkende berichtgeving, werd de dochter als het ware teruggeworpen in de tijd met de ethische kwestie rondom euthanasie.  

 ________________________________________________________________________

Haar eigen verhaal: 

“Ik was dertien jaar toen mijn vader contact zocht met het echtpaar Sybrandy naar aanleiding van een uitzending bij het programma Brandpunt over hulp bij zelfdoding in januari 1980. Het echtpaar Sybrandy kwam in de uitzending van KRO’s Brandpunt, waarin zij beweerden dat zij DE oplossing hadden voor mensen die een einde aan hun leven wilde maken. Ongeacht of deze mensen wel of niet ziek waren, mentaal tijdelijk wat down of het gewoon "even niet meer zagen zitten."  

Mijn vader zocht telefonisch contact en kreeg via de post een folder met informatie toegestuurd welke hem verder zou helpen. Via het echtpaar zelf kreeg hij een adres in Zwitserland toegewezen alwaar hij medicatie haalde waarmee hij een einde aan zijn leven maakte.   

Er waren, voorafgaand aan dit drama, geen meerdere gesprekken geweest tussen mijn vader en Sybrandy om hem het idee uit zijn hoofd te praten. Er waren geen oplossingen aangedragen die mijn vader wellicht van gedachten hadden doen veranderen.
Er was geen sprake van een vertrouwensrelatie.
En...er was geen sprake van uitzichtloos (lichamelijk!) lijden.

Zijn dood was wellicht te voorkómen geweest als dit echtpaar Sybrandy geen openlijke propaganda had gemaakt via media als televisie en kranten. Onze vader is ons afgenomen door mensen die hem en zijn gezin niet eens kenden. Dat vind ik wellicht nog wel het ergste van alles. 

Mijn moeder heeft na zijn dood de zaak aanhangig gemaakt bij de toenmalige hoofdofficier van justitie Wiarda in Leeuwarden, maar omdat deze officier tegen de pensioengerechtigde leeftijd liep, was de zaak voor hem niet zo interessant meer, terwijl de recherche geen strafbare feiten vond tegen dit echtpaar, daar de heer en mevrouw Sybrandy alle bewijsmateriaal hadden vernietigd. 

"Zijn dood was wellicht te voorkómen geweest als dit echtpaar Sybrandy geen openlijke propaganda had gemaakt via media als televisie en kranten."

Er volgden zenuwslopende jaren van juridisch getouwtrek, maar de Sybrandy’s werden bij gebrek aan bewijs niet veroordeeld en gingen vrijuit. Ze gingen door met hun praktijken die resulteerden o.a. in de oprichting van de NVVE, de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie, tegenwoordig Vereniging voor een Vrijwillig levenseinde. Overigens heeft Sybrandy niets meer met de NVVE van doen.  

De zaak zelf werd breed uit gemeten in media, waar mijn moeder, mijn twee broers en ik als direct betrokkenen slachtoffer van zijn geworden.

Na twee jaar vechten tegen dit onrecht, wat ons gezin heeft gebroken, is de zaak toen min of meer in het stof verdwenen.

Wat wel resultaat had was een wetswijziging in de vorm het strafbaar stellen van euthanasie en hulp bij zelfdoding (Wetboek van Strafrecht - WvS art. 293 en art. 294).

Ik ben me er terdege van bewust dat deze vrouw juridisch niet meer te vervolgen is, echter, door publiciteit komen er naar verwachting meerdere slachtoffers van dit echtpaar onder het voetlicht.  

De NVVE is nog altijd bezig de wet te versoepelen en hulp bij zelfdoding niet strafbaar meer te maken. Dat is m.i. een zorgelijke ontwikkeling, ook al met het oog op de almaar groeiende groep bejaarden en de belabberde toestand van verpleeghuizen. Daarnaast het feit dat er vele kwetsbare groepen binnen dit land bestaan, zoals psychiatrische patiënten, labiele pubers/ adolescenten, groep gedeprimeerden, etc. waardoor in mijn ogen het grote gevaar bestaat dat, indien de wet aangepast zou gaan worden, dit land zich op een hellend vlak zal gaan begeven. Denk aan internet en enige tijd geleden de kwestie van de internetdokter die ongezien iemand een fatale dosis pijnstillers digitaal voorschreef met als gevolg een suïcide die voorkómen had kunnen worden als de arts zorgvuldiger was omgegaan met deze patiënte. Doodgaan – of hulp geven aan iemand met een doodswens – zou wel heel gemakkelijk worden op deze wijze.

Gelukkig is de politiek wel wat terughoudender geworden en kwam er een wetswijziging.”

 ___________________________________________________________________________________

 





  

Concluderend

Allereerst is het moedig om zo’n drama te vertellen, ook al is het lang geleden; zoiets tekent het leven van iemand. 

Op jaarbasis worden er volgens de statistieken ongeveer 1500 zelfmoorden geregistreerd, bron CBS.

Er bestaat een groffe indeling voor de verschillende categorieën die vallen binnen deze groep van mensen die een poging tot suïcide doen of inderdaad een geslaagde zelfdoding plegen:

1. Problemen op sociaal vlak

2. Psychiatrische problematiek

3. Recente levensgebeurtenissen  

Daarnaast bestaat de groep die een poging doet zichzelf van het leven te beroven, als zgn. "cry for help", maar feitelijk niet dood willen.

In het verhaal van de dochter die over haar vader vertelt kwam naar voren dat hij al eerder twee pogingen had gedaan maar dat deze niet waren gelukt. Hij was beide keren blij dat hij op tijd werd gevonden.

Cry for help?

Had deze man inderdaad gered kunnen worden met adequate psychiatrische hulp met eventueel medicatie als het echtpaar Sybrandy niet ineens was opgedoken met een handboek om de perfecte zelfmoord te plegen?

We weten het eenvoudig niet.  

“Ja”, zegt men dan in de volksmond, “iemand die echt dood wil, vindt daar toch wel een weg in.”

Gedeeltelijk waar.

Maar: wilde deze man wel echt dood?  

We zullen er nooit achter komen. 

Wat interessant is aan dit verhaal is dat ikzelf nieuwsgierig ben geworden na het horen van dit persoonlijke relaas en stel mezelf de vraag of er meerdere soortgelijke verhalen bestaan van mensen die direct of indirect te maken hebben gehad met (hulp) bij zelfdoding, waarbij hulpverleners geen artsen – dus bij BIG wet geregistreerde medici – waren maar wel dodelijke middelen verstrekten of ze zelf toedienden. Die verhalen moeten er zijn.   

Ik vraag me dus het volgende af:   

1. Is er ooit stilgestaan bij of is er onderzoek gedaan naar nabestaanden van mensen die door hulp bij zelfdoding een einde aan hun leven maakten, waarbij ze werden bijgestaan door niet- medici die daarop vrijuit gingen?   

2. Zijn er meerdere slachtoffers (nabestaanden) bekend, die na zo lang hun verhaal zouden willen vertellen?  

Reageer via e-mail: mathildevanvliet66@​gmail.com /  

 stuur een bericht via  Facebook

Of is dit een weg, waarvan men niet weet waar deze eindigt?

 

 Amsterdam, 3 februari 2015