Chanoeka
Chanoeka
 |
| An oil menorah sheltered in a stone cubicle outside a home in Jerusalem’s Old City. Photo by Yehoshua Halevi |
Chanoeka is het feest van de inwijding van de Tempel. Het wordt gevierd ter herinnering aan de heugelijke dag dat de Makkabeeën de Tempel in Jeruzalem opnieuw inwijdden, nadat zij de Syriërs verslagen hadden, in het jaar 165 voor de gewone jaartelling.
De koning van Syrië, Antiochus IV Epiphanes, verbood alles wat niet paste in de Griekse cultuur. Het was verboden Sjabbat te vieren, besnijdenissen uit te voeren en Tora-onderwijs te volgen. De Makkabeeën kwamen hiertegen in opstand en na een paar jaar van strijd kon de Tempel weer opnieuw worden ingewijd. Maar voor deze herinwijding had men olie nodig. De menora (zevenarmige tempelkandelaar) moest ontstoken worden. Volgens het verhaal konden de joden slechts één kruikje bruikbare olie vinden, genoeg om de menora één dag te laten branden. Door een wonder brandde de menora echter acht dagen lang. En het kostte acht dagen om nieuwe, reine olijfolie te persen.
Na de verwoesting van de Tempel in het jaar 70 van de gewone jaartelling bleef Chanoeka als lichtfeest gehandhaafd. Chanoeka is het feest van het behoud van de eigen, joodse identiteit. Thuis wordt acht dagen lang een lichtje aangestoken, elke dag eentje meer. De kaarsjes worden aangestoken met behulp van een extra lichtje, de sjammasj (dienaar). Uiteindelijk staan er acht kaarsjes, plus de sjammasj, in de chanoekia, een negenarmige kandelaar die alleen tijdens Chanoeka wordt gebruikt.
De Chanoekia – aansteekinstructies
Chanoeka vieren we acht dagen. Het meest in het oog springende van Chanoeka is natuurlijk het aansteken van de chanoekia, de menora – kandelaar waarin we ieder van de acht avonden Chanoeka een kaarsje meer plaatsen en waarin er een extra kaars staat, de sjammasj, die als aansteker fungeert.
Behalve op vrijdagavond steken we thuis de chanoekia aan zodra het ‘nacht’ is. Wie om die tijd nog niet thuis is, kan de chanoekia ook later – bij thuiskomst – aansteken. De kaarsjes of de olie in de chanoekia moet(en) minstens een half uur ‘in nacht’ branden. Alle werkzaamheden zijn op Chanoeka toegestaan. Wel bestaat de gewoonte geen huishoudelijk werk te verrichten zolang de chanoekia-lichten (de voorgeschreven tijd) branden.
Chanoeka vieren we acht dagen. Het meest in het oog springende van Chanoeka is natuurlijk het aansteken van de chanoekia, de menora – kandelaar waarin we ieder van de acht avonden Chanoeka een kaarsje meer plaatsen en waarin er een extra kaars staat, de sjammasj, die als aansteker fungeert.
Behalve op vrijdagavond steken we thuis de chanoekia aan zodra het ‘nacht’ is. Wie om die tijd nog niet thuis is, kan de chanoekia ook later – bij thuiskomst – aansteken. De kaarsjes of de olie in de chanoekia moet(en) minstens een half uur ‘in nacht’ branden. Alle werkzaamheden zijn op Chanoeka toegestaan. Wel bestaat de gewoonte geen huishoudelijk werk te verrichten zolang de chanoekia-lichten (de voorgeschreven tijd) branden.
Op vrijdagavond steken we de kaarsjes op de vooravond van sjabbat aan. Let er daarom op dat de Chanoeka-kaarsen op vrijdagavond extra lang zijn. Omdat op vrijdagavond eerst de chanoekia wordt aangestoken en vervolgens de sjabbatkaarsen, maar het daarna nog een uur duurt voordat het ‘nacht’ is. Zij moeten dus minstens anderhalf uur branden: een uur voor nacht en een half uur na nacht. Het begin van sjabbat is dus altijd eerder dan het tijdstip van ‘nacht’. Op zaterdagavond maken we thuis eerst hawdala over wijn, kaars en kruiden en ontsteken daarna de kaarsjes van de chanoekia.
De chanoekia of menoraa
a. De kaarsen moeten op één rechte lijn staan, zowel horizontaal als verticaal gezien. De chanoekia mag niet lager staan dan 30 centimeter van de vloer en bij voorkeur niet hoger dan 1 meter.
b. Sommigen zetten de chanoekia voor het raam om bekendheid aan het wonder van Chanoeka te geven. Anderen plaatsen de chanoekia links in de deuropening, tegenover de mezoeza.
c. Hoewel u voor het licht van de chanoekia kaarsen en allerlei soorten olie mag gebruiken, vervult u de mitswa op zijn mooist wanneer u met olijfolie aansteekt. Het kruikje waarmee het wonder geschiedde bevatte immers olijfolie.
d. De lichten van de chanoekia moeten minstens een half uur ‘in nacht’ branden. Met ‘in nacht’ wordt bedoeld: na het voor die avond bepaalde tijdstip van zonsondergang (zoals vermeld in de Loeach).
e. Het is niet toegestaan om van het licht van de chanoekia op welke wijze dan ook gebruik te maken. Daarom ook worden de lichten met een aparte kaars de sjammasj, aangestoken.
a. De kaarsen moeten op één rechte lijn staan, zowel horizontaal als verticaal gezien. De chanoekia mag niet lager staan dan 30 centimeter van de vloer en bij voorkeur niet hoger dan 1 meter.
b. Sommigen zetten de chanoekia voor het raam om bekendheid aan het wonder van Chanoeka te geven. Anderen plaatsen de chanoekia links in de deuropening, tegenover de mezoeza.
c. Hoewel u voor het licht van de chanoekia kaarsen en allerlei soorten olie mag gebruiken, vervult u de mitswa op zijn mooist wanneer u met olijfolie aansteekt. Het kruikje waarmee het wonder geschiedde bevatte immers olijfolie.
d. De lichten van de chanoekia moeten minstens een half uur ‘in nacht’ branden. Met ‘in nacht’ wordt bedoeld: na het voor die avond bepaalde tijdstip van zonsondergang (zoals vermeld in de Loeach).
e. Het is niet toegestaan om van het licht van de chanoekia op welke wijze dan ook gebruik te maken. Daarom ook worden de lichten met een aparte kaars de sjammasj, aangestoken.
Het aansteken van de lichtjes
– U zet de kaarsen klaar, aan de rechter kant van de chanoekia, van rechts naar links.
– Behalve op vrijdagavond wordt elke avond ‘met nacht’ aangestoken, of zo snel mogelijk daarna na thuiskomst.
– U mag eventueel al direct na zonsondergang aansteken (behalve uiteraard op sjabbat).
– U zet de kaarsen klaar, aan de rechter kant van de chanoekia, van rechts naar links.
– Behalve op vrijdagavond wordt elke avond ‘met nacht’ aangestoken, of zo snel mogelijk daarna na thuiskomst.
– U mag eventueel al direct na zonsondergang aansteken (behalve uiteraard op sjabbat).
Chanoeka 2017: dinsdag 12 december 2017 tot woensdag 20 december 2017
Evenementen o.a:
Dinsdag 12 december: B’nai B’rith Chanoeka Concert 2017, Amsterdam
Donderdag 14 december: Light Up Amsterdam, van 18:45 tot 19:45, Dam - Amsterdam
 |
Happy - and Safe - Chanukah!
Bron
Amsterdam, 12 december 2017
Geen opmerkingen:
Een reactie posten